Trong một trang trại nuôi bò hiện đại ở châu Âu, một trong những tài nguyên quý giá nhất lại không phải là thứ bạn mong đợi. Đó không chỉ là đàn gia súc hay cây trồng, mà là một sản phẩm phụ được biến đổi một cách khéo léo từ “chất thải” thành “của cải” – cho cả trang trại và môi trường. Đây là câu chuyện về phân bón, và cách nó thúc đẩy một chu trình bền vững.
Bài viết này sẽ khám phá cách nông dân châu Âu sáng tạo đang áp dụng kinh tế tuần hoàn bằng cách biến phân bò thành hai tài sản mạnh mẽ: một loại phân bón tự nhiên giàu dinh dưỡng giúp tái tạo đất, và một nguồn năng lượng sạch, tái tạo giúp giảm lượng khí thải carbon của trang trại.
Kinh tế tuần hoàn: Cách nông dân châu Âu biến phân bón thành tài nguyên quý giá
Trong một trang trại nuôi bò hiện đại ở châu Âu, một trong những tài nguyên quý giá nhất lại không phải là thứ bạn mong đợi. Đó không chỉ là đàn gia súc hay cây trồng, mà là một sản phẩm phụ được biến đổi một cách khéo léo từ “chất thải” thành “của cải” – cho cả trang trại và môi trường. Đây là câu chuyện về phân bón, và cách nó thúc đẩy một chu trình bền vững.
Bài viết này sẽ khám phá cách nông dân châu Âu sáng tạo đang áp dụng kinh tế tuần hoàn bằng cách biến phân bò thành hai tài sản mạnh mẽ: một loại phân bón tự nhiên giàu dinh dưỡng giúp tái tạo đất, và một nguồn năng lượng sạch, tái tạo giúp giảm lượng khí thải carbon của trang trại.
Chất tái chế nguyên thủy – Phân bón như “vàng đen” cho đất
Từ rất lâu trước khi khái niệm “kinh tế tuần hoàn” trở thành một từ thông dụng, nông dân đã hiểu giá trị của việc trả lại chất dinh dưỡng cho đất. Ngày nay, tri thức truyền thống này được nâng cao bằng khoa học để tối đa hóa lợi ích cho đất.
Gói dinh dưỡng hoàn chỉnh cho cây trồng.
Phân bò là một loại phân bón hữu cơ hoàn chỉnh. Nó tự nhiên giàu ba chất dinh dưỡng đa lượng chính yếu cần thiết cho sự phát triển của cây trồng: đạm (N), lân (P) và kali (K). Không giống như nhiều loại phân bón tổng hợp, nó còn cung cấp một loạt các chất dinh dưỡng vi lượng và quan trọng nhất là vật chất hữu cơ thiết yếu, cực kỳ quan trọng đối với sự sống của đất. Khi được bảo quản và quản lý đúng cách, nó được công nhận là một loại phân bón tự nhiên cân bằng và hiệu quả cao¹.
Khép kín chu trình dinh dưỡng trong trang trại.
Quy trình này tạo ra một hệ thống “vòng lặp khép kín” hoàn hảo trong trang trại. Gia súc ăn cỏ trên đồng hoặc ăn thức ăn được trồng trên chính cánh đồng của trang trại. Phân bón mà chúng thải ra được thu gom và lưu trữ cẩn thận để bảo toàn chất dinh dưỡng quý giá, sau đó được bón trở lại chính những cánh đồng đó. Thực hành này trả lại chất dinh dưỡng thiết yếu cho đất, giảm đáng kể nhu cầu nông dân phải mua và sử dụng phân bón tổng hợp. Điều này không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn giảm dấu chân môi trường liên quan đến việc sản xuất và vận chuyển phân bón công nghiệp.
Liên minh châu Âu tích cực thúc đẩy thực hành này thông qua các chiến lược kinh tế tuần hoàn và từ nông trại đến bàn ăn. Mạng lưới EIP-AGRI (Đối tác Đổi mới Nông nghiệp châu Âu) nhấn mạnh tái chế dinh dưỡng là ưu tiên hàng đầu để nông nghiệp bền vững hơn. Các báo cáo của họ chi tiết cách việc khép kín chu trình dinh dưỡng ở cấp độ trang trại là một thực hành cơ bản trên khắp EU².
Xây dựng đất khỏe mạnh, kiên cường hơn.
Lợi ích của phân bón vượt xa chất dinh dưỡng đơn thuần. Vật chất hữu cơ mà nó chứa đựng là mạch sống của đất khỏe mạnh. Nó cải thiện cấu trúc đất, làm cho đất tơi xốp hơn và ít bị xói mòn bởi gió và mưa. Nó tăng đáng kể khả năng giữ nước của đất, điều này rất quan trọng để giúp các trang trại kiên cường hơn trước hạn hán. Cuối cùng, nó nuôi dưỡng cộng đồng vi sinh vật có lợi phong phú và đa dạng – vi khuẩn, nấm và giun đất – vốn là nền tảng của một hệ sinh thái đất sống, màu mỡ.
Đài quan sát đất EU (EUSO), một phần của Chiến lược Đất đai EU đến năm 2030 của Ủy ban châu Âu, luôn nhấn mạnh rằng việc tăng cường vật chất hữu cơ trong đất là điều cần thiết để chống lại suy thoái đất. Việc sử dụng phân chuồng được coi là phương pháp chính để đạt được điều này, giúp cải thiện sức khỏe và chức năng của đất trên khắp châu Âu³.
Trang trại như một nhà máy điện – Từ phân bón đến năng lượng xanh
Trong một biểu hiện đổi mới đáng kể, nông dân châu Âu đang biến phân bón thành nguồn năng lượng tái tạo, biến các trang trại của họ thành các trung tâm năng lượng tự cung tự cấp và những người tham gia tích cực vào quá trình chuyển đổi năng lượng xanh.
Khoa học về khí sinh học, được đơn giản hóa.
Quá trình đằng sau sự biến đổi này được gọi là phân hủy kỵ khí. Trong một bể kín lớn gọi là hầm ủ, hoàn toàn không có oxy, các vi sinh vật tự nhiên bắt đầu phân hủy vật chất hữu cơ trong phân bón. Khi chúng tiêu hóa vật liệu, chúng giải phóng “khí sinh học” (biogas). Khí sinh học này chủ yếu bao gồm metan (CH4), thành phần chính tương tự như trong khí tự nhiên, khiến nó trở thành một loại nhiên liệu mạnh mẽ và đa năng.
Hiệp hội Khí sinh học châu Âu (EBA) là cơ quan hàng đầu về khí sinh học tại châu Âu. Các tài liệu của họ cung cấp giải thích rõ ràng, đơn giản về quá trình phân hủy kỵ khí và lợi ích của nó. Các báo cáo thống kê của họ cũng theo dõi sự tăng trưởng của ngành khí sinh học, bao gồm cả ở các quốc gia như Ba Lan – chúng tôi mời bạn tìm hiểu⁴!
Cấp điện cho trang trại và giảm phát thải.
Khí sinh học được thu giữ có thể được sử dụng trực tiếp trong trang trại. Nó thường được đưa vào một thiết bị đồng phát nhiệt điện (CHP), hoạt động như một nhà máy điện nhỏ, hiệu quả cao. Động cơ CHP đốt khí sinh học để tạo ra cả điện và nhiệt đồng thời. Năng lượng sạch này có thể cung cấp điện cho các tòa nhà của trang trại, vận hành thiết bị và cung cấp nước nóng, giảm sự phụ thuộc của trang trại vào lưới điện và nhiên liệu hóa thạch.
Quá trình này có một lợi ích khí hậu quan trọng. Bằng cách thu giữ metan từ phân bón và sử dụng làm nhiên liệu, nông dân ngăn chặn nó thoát trực tiếp vào khí quyển, nơi nó hoạt động như một loại khí nhà kính mạnh hơn carbon dioxide nhiều lần⁵.
Phần thưởng “Siêu phân bón”: Bã sau ủ.
Câu chuyện về kinh tế tuần hoàn trong trang trại không kết thúc với khí sinh học. Vật liệu bán rắn, giàu dinh dưỡng còn lại trong hầm ủ sau khi khí đã được chiết xuất được gọi là “bã sau ủ” (digestate). Sản phẩm phụ này, theo nhiều cách, thậm chí còn có giá trị hơn phân bón ban đầu.
Quá trình phân hủy biến đổi các chất dinh dưỡng thành dạng ổn định hơn, ít mùi hơn và dễ hấp thụ hơn đối với cây trồng. Điều này làm cho bã sau ủ trở thành một loại “siêu phân bón” hiệu quả cao. Nó được bón trở lại các cánh đồng, cung cấp nguồn dinh dưỡng giải phóng chậm cho cây trồng mà một ngày nào đó sẽ nuôi gia súc, từ đó hoàn hảo hoàn thành hành trình tuần hoàn⁶.
Một chu trình bền vững
Trên một trang trại hiện đại ở châu Âu, không có gì thực sự bị lãng phí. Phân bò, từng được xem là một sản phẩm phụ đơn thuần cần được quản lý, giờ đây là trọng tâm của một hệ thống tuần hoàn tinh vi. Nó được tận dụng cẩn thận để tái tạo đất, nuôi dưỡng cây trồng và sản xuất năng lượng sạch, tái tạo.
Cách tiếp cận thông minh và có trách nhiệm trong quản lý tài nguyên này thể hiện cam kết của nông dân châu Âu đối với một tương lai bền vững, chứng minh rằng nông nghiệp năng suất và quản lý môi trường có thể, và nên, song hành cùng nhau.
1 Rayne, Natasha & Aula, Lawrence. (2020). Livestock Manure and the Impacts on Soil Health: A Review. Soil Systems. 4. 10.3390/soilsystems4040064.
3 https://environment.ec.europa.eu/topics/soil-health/soil-strategy-2030_en
4 https://www.europeanbiogas.eu/about-biogas-and-biomethane/
